نخستین بازار جهان کجاست؟

بازار تبریز از منحصر به فردترین معماری شکل گرفته و با مساحتی حدود یک کیلومتر مربع، بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده ایران است که مرداد ماه سال 89 به عنوان نخستین بازار جهان در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید و همه ساله از پربازدید ترین مکان‌های تاریخی آذربایجان شرقی است.

بازار تبریز

بازار تبریز در سال 1354 خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. تاریخ بنای این مجموعه مشخص نیست؛ ولی بسیاری از جهان‌گردانی که از سده چهارم هجری تا دوره قاجاریان از این بازار بازدید کرده‌اند، درباره آن اطلاعاتی ارائه داده‌اند.این بازار حدود 3 سده پیش و پس از وقوع زمین‌لرزه تاریخی تبریز در سال 1193 قمری توسط حاکم وقت تبریز بازسازی شده است. برای آشنایی بیشتر با این رکورد دار گینس با مجله دلتا همراه باشید.

بسیاری از گردشگران و جهانگردان نظیر ابن بطوطه و مارکو پولو از رونق و شکوه بازار تمجید کرده‌اند. این بازار با داشتن حدود 5?500 باب حجره، مغازه و فروشگاه، 40 گونه شغل، 35 باب سرا، 25 باب تیمچه، 20 باب مسجد، 20 باب راسته و راسته‌بازار، 11 باب دالان و 9 باب مدرسه دینی، به‌عنوان اصلی‌ترین مرکز داد و ستد مردم تبریز شناخته می‌شود.

تبریز پس از سده? سیزدهم، پایگاه اصلی تجارت اروپا با مناطق شمالی ایران به‌شمار می‌رفت؛ به گونه‌ای که در سال 1256 خورشیدی، این شهر 25 تا 33 درصد از کل مراودات تجاری کشور را عهده‌دار بود و از این حیث برتر از تهران محسوب می‌شد. هم‌چنین تا سال 1285 خورشیدی، تبریز مرکز اصلی تجارت ایران با آسیای میانه شناخته می‌شد.

هسته مرکزی شهر تبریز در داخل یک چهارضلعی قرار گرفته و بازار در مرکز این چهارضلعی واقع شده‌است. این بازار از سمت شرق به عالی‌قاپو (مجموعه کاخ‌های ولی‌عهدنشین) و از سمت غرب به مسجد جامع محدود شده و از سمت شمال، بخش‌هایی از شمال رودخانه مهران‌رود را شامل می‌شود و این دو بخش به وسیله پل‌های چوبی که در امتداد راسته‌بازار قرار دارند، به هم متصل می‌شوند. نخستین نقشه از بازار در سال 1327 هجری، در بخشی از نقشه دارالسلطنه تبریز و به دست اسدالله خان مراغه‌ای ترسیم شده‌است. نقشه این بازار در بخش شمال شرقی نقشه مذکور رسم شده و اکثر جای‌های مهم آن نظیر تیمچه‌ها و کاروانسراها در این نقشه نام‌گذاری شده‌اند.

جایزه معماری آقاخان

پروژه نوسازی بازار تبریز به عنوان یکی از پنج طرح برگزیده هیئت داوران جایزه معماری آقاخان در سال 2013 شد. جایزه به «سازمان میراث فرهنگی ایران، دفتر آذربایجان شرقی» به عنوان مجری این طرح تعلق گرفت.